Fertiliteitsbegeleiding

Zodra de donormerrie cyclisch is, dient haar cyclus routinematig via echografie per rectum gevolgd te worden om het juiste moment voor inseminatie te bepalen. Afhankelijk van de folliculaire ontwikkeling wordt de merrie aanvankelijk iedere 2 tot 3 dagen gecontroleerd. Zodra er een follikel van ongeveer 40 mm is ontstaan, dienen de controles dagelijks te worden uitgevoerd. De donormerrie kan geïnsemineerd worden als het follikel ongeveer een diameter van 35-45 mm groot heeft, afhankelijk van het ras (koudbloedrassen zoals Friezen ovuleren grotere follikels en deze merries worden dus relatief later geïnsemineerd). Het doel is om de merrie te insemineren met vers, gekoeld of diepvriessperma binnen respectievelijk 48, 24 of 12 uur voor ovulatie. Als er maar een enkele dosis diepvriessperma beschikbaar is, is het aan te raden de merrie elke 4 tot 6 uur te scannen en haar vlak na ovulatie te insemineren.

Om een betere inschatting te kunnen maken van het ovulatiemoment, kan deze geïnduceerd worden door het geven van medicatie waarna de merrie ongeveer 36 tot 40 uur later zal ovuleren. Het induceren van de ovulatie is met name succesvol als de merrie goed hengstig is (oedeem in de baarmoeder en slappe baarmoedermond) met een groot follikel (≥ 35 mm in diameter).

Echografisch onderzoek dient dagelijks voortgezet te worden om de precieze ovulatiedatum en het aantal ovulaties vast te stellen en om de baarmoederreactie op de inseminatie in de gaten te houden. Merries die na het insemineren vocht in de baarmoeder ontwikkelen zullen behandeld moeten worden om de kans op een embryo te optimaliseren.

De embryospoeling zal ingepland worden op basis van de ovulatiedatum en factoren zoals de leeftijd van de donormerrie, type sperma dat gebruikt is en informatie van eerdere embryospoelingen bij de desbetreffende merrie. Meestal wordt het embryo gespoeld op dag 7 of 8 na ovulatie. Bij oudere donormerries (≥ 20 jaar oud) en merries die geïnsemineerd zijn met diepvriessperma, is er soms een kleine vertraging in de ontwikkeling van het embryo en kan het dus de voorkeur hebben om pas op dag 9 te gaan spoelen.

Fertiliteitsproblemen bij donormerries

Persistent mating induced endometritis (PMIE)

Vochtophoping in de baarmoeder na inseminatie, ook wel PMIE genoemd, is het meest voorkomende fertiliteitsprobleem bij middelbare tot oudere (≥ 15 jaar) donormerries. Voor de inseminatie ziet de baarmoeder er meestal normaal uit, echter de dag na inseminatie is er een matige tot grote hoeveelheid vocht aanwezig in de baarmoeder. In de meeste gevallen is deze ontstekingsreactie een gevolg van antigene stimulatie door de spermatozoa en niet door een bacteriële infectie. Indien er geen behandeling wordt ingezet is de merrie niet altijd zelf in staat om op te schonen voordat het embryo in de baarmoeder aankomt, wat een afname in de kans op overleving van het embryo tot gevolg heeft.

De behandeling van PMIE bestaat uit het spoelen van de baarmoeder met grote hoeveelheden (1 tot 3 liter) steriele zoutoplossing of Ringer lactaat oplossing in combinatie met de toediening van medicatie die baarmoedercontracties stimuleert, zoals oxytocine (10 tot 20 eenheden, IM of IV).  De baarmoeder wordt gespoeld tot de spoelvloeistof helder terugkomt en in sommige gevallen kan dat betekenen dat volumes van 5 liter, of zelfs meer, nodig zijn. Het is niet ongebruikelijk dat merries met PMIE meerdere dagen achter elkaar behandeld moeten worden. Aangezien het embryo 6 dagen na ovulatie in de baarmoeder aankomt, is het doel om op dag 5 na ovulatie klaar te zijn met behandelen. Als vuistregel kan aangehouden worden dat de baarmoeder gespoeld moet worden wanneer het vocht in de baarmoeder >1cm diep is bij echografisch onderzoek.

Kleinere volumes intra-uterien vocht zijn vaak goed te behandelen met alleen de middelen die baarmoedercontracties stimuleren. Afhankelijk van de ernst is soms één toediening genoeg om het vocht uit de baarmoeder te werken. In ernstigere gevallen kan een hogere toedieningsfrequentie noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld iedere 4 tot 6 uur tot het moment van het volgende echografisch onderzoek (met de eerste toediening net na de baarmoederspoeling).

Oxytocine stimuleert gedurende 30 tot 45 minuten baarmoedercontracties.

Als een merrie eenmaal vocht in de baarmoeder heeft gehad na inseminatie is het niet ongebruikelijk dat zij datzelfde gaat laten zien bij daaropvolgende inseminaties. Om de reactie in deze merries te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken, is het aan te raden om maar eenmaal te insemineren, preventief de baarmoeder te spoelen op 4 tot 6 uur na inseminatie en om de toediening van oxytocine en/of prostaglandine strategisch in te zetten.

Infectieuze endometritis

De diagnose infectieuze endometritis (baarmoederontsteking) kan gemaakt worden op basis van een combinatie van het echografische beeld (aanwezigheid van vocht in de baarmoeder), de aanwezigheid van ontstekingscellen bij cytologie, groei van organismen op kweek en de aanwezigheid van DNA van bacteriën of schimmels bij een PCR analyse. De meest voorkomende verwekkers van infectieuze endometritis zijn bacteriën (Streptococcus equi subspecies zooepidemicus, Escherichia coli, Klebsiella pneumonia en Pseudomonas aeruginosa) en in mindere mate gisten en schimmels (Candida albicans en Aspergillus fumigatus).

De behandeling bestaat uit het spoelen van de baarmoeder om het ontstekingsvocht te verwijderen gecombineerd met daarna infusie van het juiste antimicrobiële middel in de baarmoeder gedurende 3 tot 5 dagen. De merrie kan hengstig gespoten worden nadat zij heeft geovuleerd en aan het begin van de hengstigheid kan vervolgens gecontroleerd worden of ze weer ‘schoon’ is. Afhankelijk van de uitkomst, kan de merrie dan die cyclus geïnsemineerd worden of opnieuw worden behandeld.

Het voorkomen van infectieuze endometritis bestaat uit het corrigeren van predisponerende factoren, zoals het dichtzetten (Caslick) van een merrie met slechte perineale conformatie. Om contaminatie zoveel mogelijk tegen te gaan is het belangrijk om altijd hygiënisch te werken, steriele materialen te gebruiken, en de merrie goed na te kijken na insemineren en het spoelen van embryo’s.

Oudere merries die nog nooit een veulen hebben gehad

Bij oudere merries (≥ 15 jaar) wordt regelmatig gezien dat de baarmoedermond minder goed verslapt tijdens de hengstigheid en kan er na inseminatie een behoorlijk volume aan ontstekingsvocht ophopen in de baarmoeder. Om deze merries dus goed te begeleiden is het belangrijk om in te spelen op deze mogelijke problemen. Een onderzoek met een vaginaal speculum en een manuele evaluatie van de baarmoedermond tijdens de hengstigheid geeft informatie over de mate van verslapping van de baarmoedermond en daarmee een indicatie over de te verwachten problemen na inseminatie.

Merries met een verhoogd risico worden idealiter maar eenmaal geïnsemineerd en 4 tot 6 uur later gespoeld om het resterende sperma, ontstekingscellen en vocht uit de baarmoeder te verwijderen. Na de spoeling kan de baarmoedermond voorzichtig met de hand gedilateerd (opgerekt) worden en tevens kunnen oxytocine en prostaglandine helpen met de evacuatie van vocht uit de baarmoeder.

Communicatie met Equiception B.V

Om Equiception de kans te geven om een draagmerrie te synchroniseren met uw donormerrie is het van belang ons op de hoogte te houden over de cyclus van uw merrie.

Neem contact met ons op wanneer:

• De donormerrie hengstig gespoten is en hoe groot de follikels op dat moment ongeveer zijn.
• De donormerrie beginnend hengstig is met oedeem in de baarmoeder en een follikel van 30mm of groter.
• De ovulatie geïnduceerd is. Ook is het belangrijk om te weten of er meerdere dominante follikels aanwezig zijn zodat wij dus ook meerdere draagmerries kunnen synchroniseren.
• De merrie geovuleerd heeft. Voor het inplannen van de spoeling is het weten van de exacte ovulatiedatum heel belangrijk. Als het ernaar uitziet dat er nog een (of meer) follikel(s) gaat ovuleren, is het belangrijk dat de merrie 2 dagen later nogmaals gecontroleerd wordt om te kijken of dit inderdaad het geval is.

Neem (zo snel mogelijk) contact met ons op wanneer:

• De donormerrie geovuleerd heeft. Voor het inplannen van de spoeling en transplantatie hebben we de exacte ovulatiedatum van de donormerrie nodig. Als het ernaar uitziet dat er nog een (of meer) follikel(s) gaan ovuleren, is het belangrijk dat de merrie 2 dagen later nogmaals gecontroleerd wordt om te kijken of dit inderdaad het geval is.
• Er toch een draagmerrie van Equiception nodig is. Bijvoorbeeld als de eigen draagmerrie vocht in de baarmoeder heeft, niet ovuleert of als de donormerrie meerdere dominante follikels ontwikkelt en dus mogelijk meerdere draagmerries nodig heeft.

Meer informatie over het gebruiken van een eigen draagmerrie vindt u hier.